Wist je dat – paaiknobbels

De komende maanden breekt voor de meeste vissoorten de paaitijd weer aan. Dat is in veel gevallen ook duidelijk te zien. Verschillende soorten vissen hebben in aanloop naar het voortplantingsritueel witte knobbeltjes op de kop, flanken en vinnen.

De merkwaardige witte knobbeltjes doen wellicht denken aan een schimmelziekte of een andere infectie, maar zijn zeker geen ziekteverschijnselen. Dit zijn paaiknobbels. Deze komen bij een grote verscheidenheid aan vissoorten van verschillende families voor. 

(Foto: Janny Bosman)

Extra hormonen

In de (late) winter maakt het lichaam van de vis een extra hoeveelheid
hormonen aan. Door de inwerking hiervan, nemen op
sommige plaatsen de huidcellen sterk in omvang toe. Deze cellen
produceren in versnelde mate keratine (hoornstof).

Dit
heeft tot gevolg dat de aan de oppervlakte gelegen cellen afsterven,
waarna deze volledig verhoornen. Dit zie je uiteindelijk
terug in de vorm van talrijke heuveltjes van levende cellen, die
zijn afgedekt met een kapje van hoorn (paaiknobbels).

Hele lichaam

De mate waarin en op welke plaatsen een vis paaiuitslag heeft,
varieert van soort tot soort. Doorgaans hebben mannetjes meer
paaiknobbels dan vrouwtjes en oudere vissen meer ‘pukkels’
dan jonge exemplaren.

Ook de verspreiding van de paaiknobbels
over het lichaam van een vis varieert. Met name op de kop
is de paaiuitslag meestal duidelijk zichtbaar. Maar ook de flanken
en de vinnen van vissen zijn vaak ‘versierd’ met de kenmerkende
witte knobbeltjes.

Houvast bieden

Zoals alles in de natuur, hebben ook de paaiknobbels een functie.
De slijmhuid van veel vissen is glad, wat een goed contact
tussen mannetjes en vrouwtjes tijdens het paaien verhindert.
Dat is niet handig, want alleen als ei- en zaadcellen dicht bij elkaar
worden afgezet is de kans op bevruchting optimaal.

Paaiknobbels
maken van de gladde vissenhuid een ruw oppervlak,
waardoor de vissen niet van elkaar wegglijden tijdens het paaien.
Bij vissen die van nature al een ruw en stroef schubbenkleed
hebben, zoals de baars, ontbreken paaiknobbels dan ook.

Share this post